Historia Powstania Wielkopolskiego i udział Czarnkowa

Powstanie Wielkopolskie, które wybuchło 27 grudnia 1918 roku, było jedyną, tak dużą, zwycięską insurekcją w historii Polski. Z tej okazji w Czarnkowie odbyły się uroczyste obchody upamiętniające to zwycięskie powstanie. Wydarzenie przyciągnęło wielu mieszkańców oraz zaproszonych gości, którzy wspólnie oddali hołd bohaterom tamtych dni.

Mimo że Powstanie Wielkopolskie zakończyło się sukcesem, na rzece Noteć do 1945 roku przebiegała granica między Polską a Niemcami. Historia tamtych wydarzeń jest niezwykle barwna – dzięki odwadze i sprytowi lokalnych powstańców udało się utrzymać wiele miejscowości w obrębie państwa polskiego. Warto pamiętać o losach tych bohaterów, którzy mieli nieoceniony wkład w kształtowanie granic II Rzeczypospolitej.

Mieszkańcy Czarnkowa 5 stycznia 1919 roku, przejęli miasto bez rozlewu krwi dzięki fortelowi, jednak w dniu 8 stycznia miasto zostało zaatakowane przez pruskie wojsko, walki trwały cały dzień. Wieczorem wyparto Niemców z miasta już na stałe.

Zgodnie z podpisanym 11 listopada 1918 roku zawieszeniem broni w Compiegne, Wielkopolska wciąż formalnie pozostawała częścią Niemiec i nie podlegała międzynarodowym uzgodnieniom. Na tym stanowisku trwali zarówno Niemcy, jak i Brytyjczycy. Nie chcieli oni, by Niemcy wyszły z wojny zbyt osłabione, obawiając się wzrostu potęgi Francji. Sprawa polska stała się na tyle paląca, że 29 stycznia 1919 roku przed Radę Dziesięciu (naczelny organ konferencji paryskiej) został wezwany przedstawiciel Polski, Roman Dmowski.

Widząc niesprzyjający dla siebie klimat na konferencji w Paryżu, Niemcy zdecydowali się na jak najszybsze stłumienie Powstania Wielkopolskiego. W początkach lutego na froncie północnym oddziały niemieckie z Wielenia i Piły ruszyły do ataku na Czarnków. Silne zgrupowanie niemieckie z Wielenia zostało rozbite w bitwach pod Wrzeszczyną i Roskiem. Druga grupa wojsk niemieckich, posuwająca się wzdłuż szosy ujskiej, została powstrzymana pod Jabłonowem. Nie mogąc przebić się przez umocnione pozycje powstańcze, oddziały niemieckie rankiem 13 lutego zaatakowały znienacka powstańców w Romanowie i Walkowicach. Pomimo początkowego sukcesu Niemcy nie zdołali utrzymać wsi; polski kontratak z kilku stron zmusił ich do panicznej ucieczki, w czasie której wielu żołnierzy niemieckich zginęło.

Tymczasem dobiegał końca okres zawieszenia broni podpisanego przez Niemcy i państwa Ententy. Dotychczas był on automatycznie przedłużany, lecz tym razem Ferdynand Foch zażądał, by objął on także Wielkopolskę. Niemcy nie chcieli się na to zgodzić, lecz marszałek Foch zagroził, że nie podpisze dokumentu, co oznaczałoby powrót do wojny. 

16 lutego 1919 roku przymuszeni Niemcy podpisali akt zawieszenia broni, który obowiązywał także w Wielkopolsce, kończąc w teorii okres Powstania Wielkopolskiego. Zapisy rozejmu w Trewirze były jednak nieprecyzyjne, co sprawiło, że jeszcze przez kilka miesięcy dochodziło do incydentów, w których życie straciło wielu Polaków.

Obchody rocznicowe w Czarnkowie

16 lutego 2025 roku mieszkańcy Czarnkowa uczcili 106. rocznicę zakończenia Powstania Wielkopolskiego. Organizatorem wydarzenia było Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego przy wsparciu Miasta Czarnków i jego jednostek organizacyjnych oraz Edukacji Lubasz. Patronat honorowy objęli wicemarszałek Senatu RP Rafał Grupiński oraz posłanka na Sejm RP Maria Małgorzata Janyska.

Program uroczystości

Obchody rozpoczęły się mszą świętą za Ojczyznę i poległych powstańców w kościele pw. św. Marii Magdaleny w Czarnkowie. Następnie uczestnicy, prowadzeni przez orkiestrę dętą, przemaszerowali na Plac Wolności, gdzie odbyła się oficjalna część uroczystości.

Gości przywitał Jacek Kłos, prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego i inicjator wydarzenia. Głos zabrali:

Rafał Grupiński – wicemarszałek Senatu RP,
Tadeusz Teterus – wicestarosta czarnkowsko-trzcianecki,
Jacek Klimaszewski – burmistrz Czarnkowa,
Roman Grewling – wiceprezes Wielkopolskiego oddziału Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego.
Po przemówieniach uczestnicy uroczystości, w tym poczty sztandarowe i delegacje, udali się pod pomnik Powstańców Wielkopolskich. Tam złożono wieńce, a przy dźwiękach Czarnkowskiej Orkiestry Dętej odśpiewano "Rotę" oraz wysłuchano wiązanki pieśni patriotycznych.

Wspólne świętowanie

Podczas obchodów miały miejsce także pokazy historyczne, w tym prezentacja samochodu pancernego oraz występ grupy rekonstrukcyjnej z Budzynia.

Po oficjalnej części uczestnicy mogli skosztować tradycyjnej wojskowej grochówki, herbaty oraz pączków. W obchodach wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, wojewódzkich i samorządowych, a także reprezentanci wojska, policji, straży pożarnej, szkół i przedszkoli, jednostek samorządowych oraz organizacji społecznych.

Podziękowania

Organizatorzy składają szczególne podziękowania lokalnym przedsiębiorcom, którzy wsparli wydarzenie. Wyróżniające się firmy to:

Grupa Dora Metal,
Metrolog,
Kwiaciarnie Bytyń.
Kluczowy wkład w organizację wydarzenia miała także dyrekcja, nauczyciele oraz uczniowie i uczennice Szkół prowadzonych przez Edukację Lubasz, którzy aktywnie uczestniczyli w przygotowaniach i przebiegu obchodów.

Domknięciem obchodów był pokaz filmu „Płomień Wolności”, który odbył się w sali towarzyskiej Miejskiego Centrum Kultury w Czarnkowie. 

Tegoroczne obchody pokazały, jak ważne jest kultywowanie pamięci o bohaterach Powstania Wielkopolskiego. Dziękujemy wszystkim uczestnikom i zapraszamy na kolejne rocznicowe wydarzenia w przyszłym roku!

Karolina Rążewska-Golik

Liliana Helwich

Jacek Kłos

Foto: Sławomir Czarnecki

Wiadomość pochodzi ze strony https://czarnkow.pl/aktualnosci/2419-106-rocznica-zakonczenia-zwycieskiego-powstania-wielkopolskiego.html

Co o tym myślisz?

1 odpowiedzi